Objective: The accompanying thrombocytosis is referred to as the major factor associated with thromboembolism in iron deficiency anemia (IDA). Increased viscosity may increase the risk of thrombosis. We hypothesized that increased platelet count -with reactive thrombocytosis- might also affect plasma viscosity. We planned to evaluate the influence of normal and high platelet count on plasma viscosity in IDA patients.
Material and methods: The patient population consisted of fifty-three newly diagnosed and untreated women aged between 18 and 62 years with IDA. Group 1 consisted of 33 patients, platelet levels below 400 x 10(9)/L. Group 2 consisted of 20 patients, platelet levels above 400 x 10(9)/L. Measurements of plasma viscosity were performed using Brookfield viscometer.
Results: Mean plasma viscosity was found as 1.05 ± 0.08 mPa.s. in Group 1, and 1.03 ± 0.06 mPa.s. in Group 2. Mean plasma viscosity was not statistically different. White blood cell count was significantly higher in Group 2. Vitamin B12 levels were significantly higher in Group 2, while folic acid levels were higher in Group 1 (p=0.011 and p=0.033). Plasma viscosity was correlated with erythrocyte sedimentation rate (r=0.512 p=0.002) in Group 1 and inversely correlated with vitamin B12 (r=-0.480 p=0.032) in Group 2.
Conclusion: Despite the significant difference between groups in terms of platelet count, no significant difference was detected in plasma viscosity and this finding could be explained as the following; 1-These platelets were not thrombocythemic platelets; 2-Similar to the theory about leukocytes, higher platelet counts - even non-thrombocythemic - may increase plasma viscosity; 3-Evaluating platelet count alone is not sufficient and the associating red-cell deformability should also be taken into account; and 4-Although other diseases that could affect viscosity are excluded, some definitely proven literature criteria such as fibrinogen, hyperlipidemia, and the inflammatory process should also be evaluated by laboratory and clinical measures.
Amaç: Demir eksikliği anemisine eşlik eden trombositoz, gelişebilecek tromboembolizm için en önemli etken olarak görülmektedir. Artmış viskozite, tromboz riskini de arttırabilir. Buradan hareketle, trombosit sayısındaki artışın da-reaktif trombositoz- plazma viskozitesini etkileyebileceği varsayımında bulunduk. Demir eksikliği anemisi bulunan hastalarda, normal ve yüksek trombosit sayısının, plazma viskozitesi üzerindeki etkisini değerlendirmeyi amaçladık. Gereç ve Yöntemler: Yakın zamanda demir eksikliği anemisi tanısı alıp, daha herhangi bir tedavi başlanmayan ve yaşları 18 ile 62 arasında değişen 53 kadın hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Grup 1, trombosit sayısı < 400 x 109/L olan 33 hastadan oluşmaktadır. Grup 2, trombosit sayısı > 400 x 109/L olan 20 hastadan oluşmaktadır. Plazma viskozite ölçümleri, Brookfield viscometer kullanılarak yapılmıştır. Bulgular: Ortalama plazma viskozitesi, Grup 1’de 1.05 ± 0.08 mPa.s. ve Grup 2’de ise 1.03 ± 0.06 mPa.s. olarak bulunmuştur. İki grup arasında, ortalama plazma viskozitesinde istatistiksel bir fark yoktur. Grup 2’de lökosit sayısı anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. Grup 1’de folik asid ve Grup 2’de ise vitamin B12 düzeyleri, diğer gruba göre anlamlı olarak yüksek saptanmıştır (p=0.011 ve p=0.033). Plazma viskozitesi, Grup 1’de eritrosit sedimentasyon hızıyla doğru (r=0.512 p=0.002) ve Grup 2’de ise vitamin B12 düzeyi ile ters korelasyon göstermektedir (r=−0.480 p=0.032). Sonuç: Her iki grup arasında trombosit sayısı bakımından anlamlı bir fark olmasına karşın, plazma viskozitesinde istatistiksel bir fark bulunamamıştır. Bunun nedenleri olarak şunlar sayılabilir: 1- Bu trombositler, “trombositemik” özellik taşımamaktadırlar. 2- Lökositlerle alakalı teoriye benzer şekilde, belki de ancak çok yüksek trombosit sayısı -trombositemik olmasalar bile- plazma viskozitesini arttırabilmektedir. 3- Sadece trombosit sayısını değerlendirmek yeterli olmamakta, ek olarak eritrositlerin yapısal özellikleri de hesaba katılmalıdır. 4- Viskoziteyi etkileyebilecek başka hastalıkların dışlanmasına karşın, fibrinojen, hiperlipidemi ve enflamatuvar sürecin de laboratuvar ve klinik olarak değerlendirilmesi uygun olacaktır.
Keywords: Iron deficiency anemia; Plasma viscosity; Reactive thrombocytosis; Thrombocythemia.